Yerimizin kosmosdan necə göründüyünü heç düşünmüsünüzmü?

Bəşəriyyətin varlığına və Yer haqqında anlayışımıza dərindən təsir edən Solğun Mavi Nöqtə fotoşəkili bizim marağımıza cavab verir. Foto bizə Yerin kosmosdan necə göründüyünü və planetimizin nə qədər kiçik olduğunu xatırladır.

1990-cı ildə NASA-nın Voyager 1 kosmik gəmisi Günəş Sistemini tərk etdi və Yerdən təxminən 6,4 milyard kilometr uzaqda olan Solğun Mavi Nöqtə adlı bir fotoşəkil çəkdi. Solğun Mavi Nöqtə Yerin mavi rəngli nöqtə kimi göründüyü və bəşəriyyətin kainatın ölçüsü və Yerin kiçikliyi üzərində düşünməsinə səbəb olan bir fotoşəkildir.

Solğun Mavi Nöqtə, Karl Saqanın vurğuladığı kimi, bəşəriyyətin özünü dərk etməsində dönüş nöqtəsidir. İnsanların Yer kürəsinin hüdudlarından kənarda nəyinsə mövcud olması ilə bağlı fikirlərinə meydan oxumaqla yanaşı, foto həm də insanların diqqətini planetimizin kövrəkliyinə və bütövlükdə qorunmalı olan təbii sistemimiz üçün təhlükələrə yönəltdi.

Arxa Fon

İlkin missiyasını tamamlayan və Günəş Sistemini tərk etməkdə olan Voyacer 1 kosmik gəmisinə, NASA tərəfindən astronom və yazıçı Karl Saqanın xahişi ilə kamerasını döndərməsi və Yer kürəsinin son bir şəklini çəkməsi əmri göndərildi. "Solğun mavi nöqtə" termini Karl Sagan tərəfindən fotoşəkilin əhəmiyyətini əks etdirən eyni adlı kitabda qeyd olunmuşdur.

"Solğun Mavi Nöqtə", Karl Saqanın bu fotodan ilham alaraq 1994-cü ildə yazdığı kitabının da adıdır. Fotoşəkil, 2001-ci ildə space.com tərəfindən ən yaxşı on kosmos fotoşəkilindən biri seçilmişdir.

Voyacer 1 kosmik gəmisi, xarici Günəş sistemini araşdırmaq məqsədilə ABŞ tərəfindən 5 Sentyabr  1977 -ci ildə kosmos a göndərilmişdir. 14 Fevral 1990-cı ildə NASA, əsil vəzifəsini bitirmiş və artıq Yer kürəsindən xeyli uzaqlaşmış olan Voyacer 1-ə yeni əmrlər göndərərək Günəş Sistemindəki bütün planetlərin şəkillərinin çəkilməsini təmin etdi. Kosmik gəmindən göndərilən şəkillərdən birində, qara fonda solğun mavi bir nöqtə görünürdü. Bu, Yer kürəsi idi.

NASA veb saytına istinadən bu fotoşəkil Yerdən 6,4 milyard km məsafədən çəkilmişdir. Məhduq ayırdetməli obyektiv istifadə edilmiş, mavi, yaşıl və bənövşəyi filtrlər taxılmış, tutulma müstəvisinin 32° üstü hədəflənmişdir.  Dar baxışlı obyektivlər, geniş bucaqlı obyektivlərin əksinə, müəyyən bir bölgədən detallı lentə alınmaq üçün istifadə edilir. Dünya, fotoda bir pikseldən kiçik bir sahə (NASA-ya görə 0,12 piksel) yer tutur.

11 May 1996 -cı ildə, Karl Saqan, bir nitqində şəkli belə şərh etmişdir:

Bu nöqtəyə bir daha baxın. Ora evimizdir. O bizik. Sevdiyiniz və tanıdığınız, adını eşitdiyiniz, yaşayan və ölmüş olan hər kəs onun üzərindədir. Bütün sevincimizin və kədərimizin hamısı, minlərlə bir-birini təkzib edən din, ideologiya və iqtisad təlimi; Bəşəriyyət tarixi boyunca yaşayan hər ovçu və toplayıcı, hər qəhrəman və qorxaq, hər bir mədəniyyət qurucusu və dağıdıcısı, hər padşah və əkinçi, hər aşiq cütlük, hər ana və ata, ümid dolu uşaq, ixtiraçı, kəşfiyyatçı, əxlaq müəllimi, sırtığlaşmış siyasətçilər, hər superstarlar, hər "ulu öndər", hər müqəddəs və günahkar onun üzərində - bir gün işığı hüzməsinin üzərində asılı qalan o toz zərrəsindədir.

Kainatın sonsuzluğu qarşısında dünya çox kiçik bir səhnədir. Bütün o generallar və imperatorlar tərəfindən axıdılan qan çaylarını düşünün, qazandıqları qələbələrlə bir toz zərrəciyinin bir anlıq ağası oldular. O zərrənin bir tinində oturanların başqa bir tinindən gələn və özlərinə bənzəyən başqaları tərəfindən məruz qaldığı bitməz tükənməz əziyyətləri düşünün, nə çox yanlışlığa düşdülər, bir-birini öldürmək üçün nə qədər həvəsli idilər, bir-birlərindən nə qədər də çox nifrət edirdilər.

Özümüzü lovğa kimi aparmamız, özümüzə verdiyimiz önəm, kainatda ayrıcalıqlı bir mövqeyimiz olduğu haqqındakı sayıqlamalarımız, hamısı bu solğun işıq nöqtəsi tərəfindən sındırılır. Planetimiz, onu bürüyən kosmosun qaranlığı içində yalnız bir toz zərrəsidir. Bu nəhəng boşluq içindəki itkinliyimizdə, bizi bizdən xilas etmək üçün yardım etməyə gələcək heç kim yoxdur.

Dünya, üzərində həyat olduğunu bildiyimiz yeganə planetdir. Ən azından yaxın gələcəkdə, gedəcəyimiz başqa yer yoxdur. Səfər edə bilərik, amma hələ yerləşə bilmərik. İstər bəyənin və ya bəyənməyin, hazırda Dünya sığına biləcəyimiz yeganə yerdir.

Astronomiya elminin təvazökarlaşdırıcı və şəxsiyyət qazandıran bir təcrübə olduğu deyilir. Bəlkə də insanın təkəbbürçülüyünün nə qədər də axmaqca olduğunu bundan daha yaxşı göstərən bir fotoşəkil yoxdur. Məncə, bir-birimizə daha yaxşı davranma məsuliyyətimizi vurğulayır bu şəkil, və bu mavi nöqtəyə, yeganə evimizə.

Albert Qor un 2006 istehsalı "Əlverişsiz Həqiqət" filminin son səhnəsində Solğun Mavi Nöqtə görülür. Qor, şəkli qlobal istiləşmənin qarşısını almağımız lazım olduğunu vurğulamaq üçün istifadə edərkən Karl Saqanın sözlərini təkrarlayar: "Bu sahib olduğumuz tək şey".

Karl Saqan 1994-cü ildə yazdığı Pale Blue Dot adlı kitabında fotoşəkilin daha böyük əhəmiyyət kəsb etdiyinə dair şərh verir:

Bu uzaq nöqtədən Yer kürəsi heç bir xüsusi maraq doğurmaya bilər. Amma bizim üçün fərqlidir. Bu nöqtəni bir daha nəzərdən keçirin. Budur. Bu evdir. Bu bizik. Onun üzərində sevdiyin hər kəs, tanıdığın hər kəs, eşitdiyin hər kəs, indiyə qədər olan hər insan öz həyatını yaşadı. Sevincimiz və iztirabımızın məcmusu, minlərlə inamlı dinlər, ideologiyalar və iqtisadi doktrinalar, hər ovçu və ovçu, hər qəhrəman və qorxaq, sivilizasiyanın hər yaradıcısı və məhvedicisi, hər padşah və kəndli, sevgi dolu hər gənc cütlük, hər ana və ata, ümidli övlad, ixtiraçı və kəşfiyyatçı, hər bir əxlaq müəllimi, hər bir korrupsioner siyasətçi, hər bir “superulduz”, hər “ali lider”, bizim növümüzün tarixində hər bir müqəddəs və günahkar orada yaşayırdı - bir toz parçasının üstündə.

Açıq mavi rəng

Yer fotoşəkildə ilk növbədə mavi nöqtə kimi görünür, çünki Yer atmosferi günəş işığını səpələyir. Atmosferdəki qaz molekulları günəş işığında müxtəlif dalğa uzunluqlarında səpilir. Mavi işıq digər rənglərə nisbətən daha qısa dalğa uzunluğuna malikdir və buna görə də atmosferdəki qaz molekulları tərəfindən daha çox səpələnir. Buna görə də Yerdən uzaqdan baxanda səma mavi görünür.

Bundan əlavə, Yer okeanları da Yerin maviliyinə kömək edir. Okeanlar da günəş işığını səpələyir və mavi işıq digər rənglərdən daha çox saçır. Ancaq atmosferin mavi görünüşü okeanların maviliyi qədər güclü deyil.

Yer tünd mavi deyil, solğun mavi nöqtə kimi görünür, çünki atmosferdəki qaz molekulları işığı müxtəlif yollarla saçır. İşıq səpələndikdə ağ işıq bütün rəngləri ehtiva edir. Buludlar da ağ işığı əks etdirir. Bu ağ işıq atmosferdə qaz molekulları tərəfindən daha çox səpələnmiş mavi işıqla birləşdirildikdə, Yer solğun mavi nöqtə kimi görünür.

Solğun Mavi Nöqtə: Planetimizin və Bəşəriyyətin Birliyinin qorunmasına dair bir mesaj

Solğun Mavi Nöqtə insanın kainatdakı yerini dərk etmək üçün də mühüm vasitədir desək yanılmarıq. Bu fotoşəkil bəşəriyyətə dünyadan kənarda ekzistensial suallara cavab axtarmağa kömək etdi və bəşəriyyətin öz yerini və əhəmiyyətini anlamaq üçün mühüm alətə çevrildi.

Bu foto da insanların bir-birini daha yaxşı başa düşməsinə kömək edir. Yer kürəsini bütövlükdə görmək insanlara eyni planetdə yaşadıqlarını və kiçik fərqlərdən başqa eyni şeyi paylaşdıqlarını anlamağa kömək etdi.

Solğun Mavi Nöqtə güclü simvolik məna daşıyır və Karl Saqanın qeyd etdiyi kimi, bu foto bəşəriyyəti bir arada saxlayacaq simvola çevrilib. Planetimizi qorumaq, kainatımızı araşdırmaq və daha yaxşı gələcək üçün çalışmaq Solğun Mavi Nöqtənin vurğuladığı mühüm mesajlardan yalnız bəziləridir.

Bu gün Solğun Mavi Nöqtə fotoşəkili hələ də bəşəriyyəti yerdənkənar kəşflərə aparır və insanları planetimizi qorumaq üçün səfərbər edir. İnsanlar Solğun Mavi Nöqtənin mesajını başa düşsələr də, hələ də qlobal problemlərlə üzləşirlər. İqlim dəyişikliyi, ətraf mühitin çirklənməsi və təbii ehtiyatların tükənməsi kimi problemlər planetimizi və bəşəriyyəti təhdid edir.

Solğun Mavi Nöqtənin mənası və mesajı insanlardan planetimizi qorumaq üçün birlikdə işləməyi tələb edir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, insanlar kiçik addımlarla böyük dəyişikliklər edə bilərlər və biz planetimizi və özümüzü qorumaq üçün məsuliyyət daşıya bilərik.

Nəticə olaraq, Solğun Mavi Nöqtə fotoşəkili bəşəriyyət üçün Yeri dərk etmək, kainatı araşdırmaq və planetimizi qorumaq üçün mühüm vasitədir. Fotoşəklin simvolik mənası insanları bir arada tutmaq simvoluna çevrilib və planetimizi qorumaq, kainatı araşdırmaq və daha yaxşı gələcək üçün çalışmaq kimi mühüm mesajlar verir. Solğun Mavi Nöqtənin mesajı insanlardan planetimizi qorumaq üçün birlikdə işləməyi tələb edir və kiçik addımların böyük dəyişikliklərə səbəb ola biləcəyini xatırlamaq lazımdır.

Mənbələr: 

solarsystem.nasa.gov/resources/536/voyager-1s-pale-blue-dot/

planetary.org/worlds/pale-blue-dot

goodreads.com/work/quotes/1816628-pale-blue-dot-a-vision-of-the-human-future-in-space

space.com/15994-carl-sagan.html